Uiteindelijk was de opbrengst van de aardappeloogst niet zo hoog als we gehoopt hadden: 1,5 ton/ha. Dat blijkt redelijk te zijn voor de eerste oogst van een eerder nooit bewerkte grond.
Op 29 maart werd het nieuwe projectatelier ingehuldigd: een ruimte van 20 x 10m met een betonnen dak waarop de 100 zonnepanelen dienen geplaatst voor de levering van stroom aan de praktijkklassen, waar kinderen leren naaien en borduren op elektrisch aangedreven naaimachines. Die stroom moet ook dienen voor de verlichting van een klas waar ’s avonds huiswerk kan worden gemaakt (het is hier het hele jaar donker vanaf 18u) en waar een kleine bibliotheek kan worden onder gebracht.
En natuurlijk moest dit nieuwe gebouw feestelijk worden ingehuldigd:
Naast een vertegenwoordiger van het departement onderwijs was ook de burgemeester aanwezig van het naburige dorp, waar Fintiguila deel van uitmaakt.
Er werd niet alleen gespeecht, er was ook een klein optreden van de groep Ben-ka-di uit Segou, die prachtige klassieke muziek vertolkt op een kora (een snaarinstrument te vergelijken met onze harp) een djembe (gemaakt van een kalebas) terwijl de zanger meestal een zeer weemoedig lied zingt – in dit geval zal dit een feestlied geweest om de lof te prijzen van de school en het dorp…
Kortom, een heuglijk moment! Alleen valt telkens opnieuw op hoe mannen zich de beste plaatsen toe-eigenen in de zaal – op de stoelen op de eerste rijen, hoe jonge mannen zich daarachter staande houden – ook buiten onder een tentzeil, en… hoe tenslotte de vrouwen buiten in de volle zon de ceremonie mogen bijwonen! En dat alles onder het mom dat vrouwen de mannen niet mogen ‘afleiden’ van hun taak!
De leerlingen van de 6de klas leren nu ecologische landbouw, waaronder ook de aanplant van nieuwe groenten, die zij traditioneel niet eten. Hier enkele foto’s van de aanplant van het grote aardappelveld.
Hier de leerlingen aan het werk.
De eerste oogst lijkt intussen geslaagd te zijn en de karbonkels van aardappelen worden in de stad verkocht. De opbrengst gaat naar de kas van de school. Bedoeling is dat door deze ontwikkeling het dorp geleidelijk aan de financiering van de school (inclusief salaris van de leerkrachten) gaat overnemen.
Belangrijkste nieuws: Souleymane heeft een nieuwe structuur voor de werking van het project ter plaatse uitgedacht. Zijn uithangbord is daardoor ook veranderd:
En natuurlijk past een foto van de samenwerking met zijn nieuwe atelier daarbij:
Laatste dingen geregeld: tafelloper in raffia, papieren voor v.z.w.
Souleymane rijdt mee naar Bamako. 100 km daarvoor autopech: water in de koeling begint te koken. Stoppen. Motorkap open, veel waterdamp. Mijn fles water moet eraan geloven, van een geparkeerde vrachtwagen krijgen we nog een fles. Maar 3 kwartier wachten tot water enigszins is afgekoeld. Daarna tegen 40-50 km/u verder. Waardoor we in de spits van Bamako terecht komen. Het lijkt vaak zo alsof je in een mistbank rijdt – maar het is gewoon een wolk van pollutie!…
Uiteindelijk om 20 u op de luchthaven. Koffercontrole werkt nog niet. Half uur in de rij. Verder wachten tot 02.35 u. Maar: nergens eten of (erger) drinken – is van vanmiddag geleden…
Maar van Aminata hoor ik van een vreselijk ongeluk: een eind voor Bamako is de bus uit Gao – Segou naar de hoofdstad frontaal op een vrachtwagen gereden: 14 doden, 25 gewonden. Als Souleymane me niet naar Bamako had gebracht, had ik op die bus kunnen zitten.
Het is nog donker wanneer we vertrekken, en Aminata zou de bus van 6 uur naar nemen, maar de chauffeur was daarover heel verwonderd: “je n’étais pas au courant”, terwijl we zijn compagnon dat de avond voordien duidelijk hadden meegedeeld. Dus we zijn al vrijwel uit de stad wanneer Aminata merkt dat we al lang aan de bushalte hadden moeten zijn. Rechtsomkeer, en geen probleem – ze haalt de bus nog. Koen en ik verder naar het dorp, waar we om 6.45 u al aankomen. Nog geen beweging te zien – dus wandelen we maar even naar de rivier, waar we de prachtige zonsopgang boven de Bani bewonderen.
7.45 u komt Chaka op zijn brommer uit Segou aangestoven, en onderweg naar het schooltje treffen we Oumou met een nieuwe baby. Kadidja staat klaar om op het veld te gaan werken, en Mawa treffen we eveneens … met een nieuwe baby.
Er is wel een verschil in stijl: vroeger stonden de kinderen al om 7.30 u te trappelen om naar school te komen, nu is het al even na 8 u, ze zouden al in de klas moeten zitten, maar er zijn nog bijna geen kinderen. Maar dat verschil in stijl wordt duidelijk veroorzaakt door de leerkrachten: ook die maken geen aanstalten om aan de slag te gaan, er wordt een beetje gepalaverd, heel gemoedelijk, maar langzaam aan is kennelijk de boodschap. Er worden ook foto’s genomen van het nieuwe team van leerkrachten, met (vlnr) Oumou, Chaka, Oumar (nieuwe leraar Frans), Ouhoun (nieuwe leraar N’Go), Daouda en Moussa zittend. Uiteindelijk is het 8.45 u wanneer we in de klas zijn – iets waar wij westerlingen ons natuurlijk aan ergeren: school moet op tijd beginnen! Tja, maar omgaan met tijd verschilt nogal.
We bezoeken om te beginnen de eerste klas, waar Oumar les geeft, hoofdzakelijk dagen van de week, maanden van het jaar, etc. En het is weer opvallend hoe ongelooflijk enthousiast de kinderen mee doet. Oumar slaagt er duidelijk in om hen te motiveren. Dit kleine filmpje op Youtube geeft een goed beeld van de werksfeer in de klas.
In het 2de leerjaar, waar Moussa Arabisch geeft, wordt er samen met de kinderen gezongen. Fijne sfeer!
in de 3de klas geeft Daouda N’Go: ik had de indruk dat hij niet erg geïnteresseerd was, vroeg me zelfs af of hij misschien ziek was (palu?). Verontrustender vond ik zelf het gegeven dat er precies dezelfde oefeningen werden gemaakt als 2 jaar geleden in het eerste leerjaar. Maar over het onderwijs van het N’Go komen we dadelijk nog te spreken .
Het is PAUZE, en de kinderen verdwijnen grotendeels naar huis: de toiletten van enkele jaren geleden blijken verdwenen, dus moet iedereen naar huis. Waarom die toiletten geen dienst meer doen? Misschien waren ze vol, maar waarom dan geen nieuwe gemaakt. Naar het einde van de pauze komen de kinderen geleidelijk weer terug naar het plein. Koen is een geboren (scouts)leider en doet allerlei turnoefeningen met een 60-tal kinderen, die LAAIEND enthousiast zijn.
Het zou goed zijn wanneer we die spel-elementen opnieuw zouden kunnen activeren. Ik ben er zelf een beetje mee schuld aan, omdat ik niet gezorgd heb voor nieuwe input met andere oefeningen en spel-elementen. Maar Daouda leek weinig gemotiveerd om het nog te doen. Dat was een indruk die ik van de leerkrachten een beetje in het algemeen kreeg: dat ze het zich makkelijker maakten dan enkele jaren geleden. Meer een beetje zoals de leerkrachten op de staatsscholen. Maar goed, het gros van de leerkrachten bij ons in Europa blaakt waarschijnlijk ook niet van enthousiasme. Mochten we met een schooltje in Touena beginnen, dan wil ik dit wel opnieuw opstarten.
In de 4de klas doet Oumou Frans lezen en rekenen. Dat Frans blijft een ernstig probleem. De leerlingen leren eigenlijk alleen maar zinnetjes van het bord lezen – die ze natuurlijk al gauw uit hun hoofd kennen. (Er wordt ook weinig aandacht aan uitspraak besteed – vaak konden we zelfs niet verstaan wat gelezen werd.) Het dieper liggende probleem is een ernstig gebrek aan didactiek. De cursus methodiek die Souleymane enkele jaren geleden heeft georganiseerd met de directeur van de Mission Catholique heeft weinig aan het probleem veranderd. Eigenlijk wordt er helemaal geen Frans geleerd – alleen maar dingetjes van buiten opzeggen. Souleymane bleek zich een jaar geleden wel bewust van het probleem, en heeft toen enkele wenken gegeven – ik heb het er uitvoeriger met Chaka over gehad, maar de boodschap komt kennelijk niet over: de kern van hun opvoedingsmethode blijft toch grotendeels steken in het ‘opzeggen’ van dingetjes. Ik had nochtans de uitstekende materialen van Leraars Zonder Grenzen bezorgd, maar ze zijn nog steeds niet aan de leerkrachten bezorgd. Dat zijn stuk voor stuk lessen die gericht zijn op het praktisch gebruiken van het Frans in dialoog-situaties. Maar Souleymane verzette er zich in een gesprek tegen. Zogezegd omdat dit geen ‘Afrikaanse’ methode was. Wat de vermoedens bevestigt dat ook de mogelijkheid ontbreekt om op een aangepastere manier het onderwijs te geven.
Het rekenen in de klas van Oumou ging veel beter: vooral praktische oefeningen zoals deze. Leerlingen moesten het antwoord op hun lei opschrijven en in de lucht steken, waarna Oumou rond ging om te controleren. Het filmpje laat zien dat er toch al behoorlijke rekensommen worden gemaakt. (Sorry dat ik de camera niet stiller heb gehouden.)
Maar het ernstigste probleem bleek in de 5de klas. De nieuwe leraar N’Go, Ouhoun, gaf ons, geholpen door Chaka, een heel uur een uitleg over waar het N’Go schrift vandaan kwam, en hoe belangrijk dat was voor Afrika. Ook hier bleek weer hoe een soort Afrikaanse ideologie verandering blokkeert. De leerlingen vielen er bijna bij in slaap, en ikzelf ook! Tot er een meisje binnen komt met een ernstig bloedende hand. Ze had zich behoorlijk gekwetst bij het werken op het veld. Dus ik met haar op zoek naar de medische dingen die we eergisteren aan het dorpshoofd hadden gegeven. Door taalproblemen duurde het een hele tijd voor we die tas hadden gevonden. En bovendien vond ik er geen schaar in, waardoor je het verband bijna niet kon knippen. (En met een zakmes ging dat niet makkelijk.) Ik heb het meisje (6de klas, dus al een jonge dame) mee naar de klas genomen en dan maar een beetje uitgelegd wat je in dat geval moet doen: vooral ontsmetten met Iso-betadine (we hebben een behoorlijke hoeveelheid achtergelaten) en dan verbinden en regelmatig (liefst elke dag) het ontsmettingsmiddel en het verband verversen. Wie weet was dat nuttig, maar inmiddels merkte ik dat er bij Koen een behoorlijke spanning was ontstaan over dat N’Go onderwijs. Hij hield het weliswaar zeer diplomatisch, maar Ouhoun wond er zich wel wat over op. En het was ook duidelijk dat Koen het nut van dit soort schrift absoluut niet inzag. Terecht, natuurlijk. Later zei hij: “de kinderen worden hier het slachtoffer gemaakt van de dromen van een paar volwassenen.” Heel juiste analyse. Ouhoun deed toen nog een poging om ons wat boeken in het N’Go te tonen.
Maar dat waren er slechts een paar, en m.i. niet van hoge kwaliteit – maar boeken zijn sowieso zeldzaam hier. Kijk ook naar de houding van verveling van sommige leerlingen.
Met Chaka naar het veld, waar de leerlingen van 6de klas les kregen over aanplanten. De lesgever was Idrissa Djire, die vorig jaar de vorming in het Centre Songhaï in Portonovo (in Benin) heeft gevolgd.
Er werd duidelijk systematisch gewerkt bij het aanplanten van de aardappelen. Chaka gaf de kinderen (de meeste al groot) de kans om ons vragen te stellen. Veel kwamen er niet, maar een ouder meisje beklaagde zich erover dat ze elke dag zo lang gierst moest stampen, en dat ze daar zo ontzettend moe van was. Het was een aanleiding voor ons om toch ernstig werk te maken van de aanschaf van een gierstmolen voor de vrouwen.
Twee kleine meisjes roepen me de hele tijd van de zijkant van het atelier. Ze toont me haar onderbeen: een uitstulpsel met dikke korst. In de lies-streek heeft ze sterk gezwollen klieren, en dat blijkt ook pijn te doen. Ik weet niet hoe ik er iets over kan zeggen. En zelfs als ik het zou kunnen, zou ik ook niets kunnen doen om haar te helpen. Hartverscheurend, net als een jongen van een jaar of 16, ziet er vreselijk ziek uit. Chaka vertaalt zijn symptomen. Duidelijk: billharziose – dat blijkt wanneer hij het rapport van een medische controle laat zien. Want hij was in het ziekenhuis, heeft ook medicatie gekregen, maar dat heeft kennelijk niet geholpen. Maar er zijn allerlei secundaire complicaties mogelijk bij billharziose, zoals blaaskanker, dingen waar ik verder niets van af weet. Schrijnend, al die vreselijke medische problemen.
Op de terugweg nog wat zand meegenomen, in de hoop dat er eitjes van de roeipootkreeftjes in zitten. In het hotel om 17 u, en dan blijkt dat Ali er al zat van 6 u ’s ochtends tot 15 u, om op mij te wachten. Er is later een briefje aan de receptie van Ali, met zijn tel.nr. Midden in de nacht belt hij. Ik vraag hem morgen om 10 u langs te komen.
Het wordt een rustige dag in Segou, want pas morgen gaan Koen en ik weer naar Fintiguila. Eerst brengen we een uitgebreid bezoek aan het atelier van Souleymane, waar Aminata en Souleymane aan het werk worden gezet … ze mogen meteen aan de slag om zelf een bogolan te maken.
Ik maak van de gelegenheid gebruik om foto’s te nemen van de naaimachines die WERELD MISSIE HULP geschonken heeft. De onderstellen staan in het atelier, maar de machines zelf zijn voorlopig opgeborgen in een kast. Voorlopig, want ze moeten nog op transport naar het dorp waar ze pas over enkele weken veilig kunnen worden opgeborgen in het nieuwe atelier. Er is ook nog geen elektriciteit in het dorp, maar we werken op dit moment hard om de zonnepanelen die ons geschonken zijn door een kunstmecenas naar Mali te verschepen. Voor de foto worden de machines even uit de kast genomen, waar ze even letterlijk aan de voeten van onze Souleymane worden gedep0neerd.
Ik maak tevens foto’s van de boeken die ons geschonken werden door de Nederlandse stichting READ TO GROW. Ze zijn veilig opgeborgen in een houten koffer, tevens in afwachting van het transport naar het dorp.
Daar zullen ze tevens worden bewaard in het nieuwe atelier. Daar moet echter nog wel een kast in cement worden ingebouwd, om te verhinderen dat de boeken anders worden opgegeten door de termieten – die lusten héél graag Franse boeken!….
’s Middags tref ik Elisabeth, onze leerkracht breien, en spreek ook meteen af met Monique, hier samen op de foto in de “Paillotte” van Hotel Vue de l’Esplanade.
Elisabeth meldt een probleem, namelijk een gebrek aan breinaalden en breiwol. (Er blijkt een tekort aan dit soort dingen te zijn in Segou, misschien ook elders in Mali.) We kunnen haar inmiddels gerust stellen, want we hebben gisteren twee hele grote tassen met priemen en wol aan de chef de village be http://www.papillonreizen.com/nl/) gaat het in verhouding goed, en ook voor tochten op de Niger met de pinasse is er redelijke belangstelling: hier een groepje toeristen dat net is afgevaren.
Een bezoek aan Harouna kon natuurlijk niet uitblijven. Hier pronkt met zowel zijn oude driewieler (hij is een polio-slachtoffer) alsook …
met een gloednieuwe gemotoriseerde! Een geschenk van de president, zoals hij mij uitlegt. Ja, die had bij zijn bezoek aan Segou gezegd dat rolstoelgebruikers een aanvraag konden indienen, en dat hij die zou honoreren. Je ziet hoe Harouna glundert met zijn nieuwe aanwinst.
Tenslotte breng ik ook nog een bezoek aan Papou, de broer van Gaoussou, die ons helpt met het transport naar Mali. Hier de trotse Papou vóór het heuse “Autoparc d’Anvers”, met zelfs het telefoonnummer in België erbij!
Een gelukkig Nieuwjaar iedereen. En op deze eerste dag van dit jaar al bezoeken we Fintiguila.
Dit keer zijn wij zelf in gebreke gebleven: gisteravond geen inkopen gedaan, dus moet het nu gebeuren: brood, bananen, conserven, water, … Uiteindelijk is het half tien voor we op de piste zijn. Goed geëquipeerd met tentjes en materiaal om de nacht in het dorp door te brengen. Maar de weg ligt er heel goed bij. Nadie rijdt weer, en dat is een geruststelling.
Maar dan slaat een ander stukje nieuws in als een mokerslag: vrijdagmiddag heeft IBK, de president, op de televisie aangekondigd dat maandag, dus morgen, een nationale feestdag is… Stel je voor dat premier Michel op een vrijdag laat weten dat de maandag daarop iedereen vrij heeft, want dat hij die dag tot een feestdag uitroept! Maar dat heeft ernstige gevolgen voor onze uitstap: het betekent dat de leerkrachten geen les geven (sommigen wonen nog in Segou), en dat er dus ook geen leerlingen in de klassen zullen zijn. Terwijl DAT juist de bedoeling van ons bezoek was – de kinderen aan het werk te zien op school!… Maar niets aan te doen: we moeten er het best mogelijke van maken.
Onderweg enkele grotere plassen! Die gaan Koen en ik weer te lijf met ons schepnetje! Maar alweer zonder resultaat. Tja. Johan mailt de volgende dag: “Het leven van een bioloog is spannend en hard, Willie J.”
Even voorbij Samané, het laatste dorp, rijden we door ‘de kathedraal van baobabs’
en daar moeten Koen en Aminata toch foto’s van nemen…
Dus vóór de middag zijn we in Fintiguila. We bekijken even de school: indrukwekkend wat Souleymane de laatste maanden heeft klaar gekregen: 2 volledig nieuwe klaslokalen (voor het 5de en 6de leerjaar):
Er waren zelfs twee (nieuwe) leerlingen aanwezig:
En ze letten warempel ook goed op ook!
Aan het atelier wordt nog volop gewerkt: het dak wordt gemaakt, en de elektriciteit geïnstalleerd (voor wanneer de zonnepanelen komen). De ruimte binnen is heel groot:
er is plaats voor 3 groepen leerlingen die praktijk lessen volgen: schrijnwerkerij, kleermakerij en electro-mechanica. (Landbouw heeft natuurlijk geen atelier nodig.) Alle nieuwe gebouwen zijn opgetrokken in ‘banco stabilisé’:
stenen van leem die verstevigd zijn, zodat ze beter tegen de windomstandigheden bestand zijn, maar toch een veel betere isolatie tegen de hitte vormen dan een gebouw in cement.
Momenteel wordt het dak nog ondersteund, maar intussen (20 januari) is het dak klaar!
Buiten zijn de mannen van het dorp bezig specie te maken voor het dak. Drahmane, de zoon van het dorpshoofd, laat zich niet onbetuigd. In ieder geval behoorlijk zwaar werk. En Souleymane maakt normaal gesproken ook zijn handen vuil. Vandaag houdt hij zich hoofdzakelijk bezig met het geven van instructies.
Minder goed ziet het oude gebouw er uit. Dit was waarmee we in 2011 zijn begonnen: helemaal in leem-architectuur, met binnen in een gewelfd plafond (wat veel beter is als temperatuur-isolatie), gebouwd door metsers uit Burkina Faso. Alleen: leem architectuur vereist onderhoud – en dat woord (ónderhoud’ blijkt niet te bestaan in het Bamanan!) Dus ziet het er heel belabberd uit:
Als er niets aan gedaan wordt, stort het vroeg of laat in. Hopelijk zijn er dan geen kinderen aanwezig. Het gebouwtje is een pareltje om trots op te zijn, en het wordt nog steeds gebruikt voor het 1ste en 2de leerjaar
Maar als er niets aan het onderhoud gedaan wordt, zal het verder verloederen, net zoals de moskee.
Naar de dorpschef. Die blijkt nooit te verouderen. De geschenken worden uitgepakt en toegelicht, Souleymane en Nadie vertalen. En natuurlijk heeft Mawa weer een nieuwe baby – elk jaar één.
En Souleymane mag hem even vasthouden:
Meerdere huizen in het dorp hebben versieringen op hun buitenmuur, iets wat 5 jaar geleden onvoorstelbaar was!
Maar de moskee is er nog even erg aan toe – wat zonde, want het is best een mooi gebouw
Het contrast met het onderhoud van de eigen huizen is groot. Vermoedelijk is ‘onderhoud’ speciaal ontoepasselijk op openbare gebouwen…
Op weg naar de tuinen:
De ***citern van de watertoren is nog steeds niet terug, maar Souleymane is wel van plan om hem te repareren.
Op het veld worden we rondgeleid door Souleymane. Om te beginnen worden takken en bladeren gebruikt om de prille plantjes tegen de heetste zon te weren:
Er wordt goed geïrrigeerd (met water dat door een pomp in de rivier wordt geleverd)
Verder is er een omheining gemaakt waarbinnen plantjes (voor kool en tomaten) kunnen opschieten vóór ze uitgeplant worden:
We wandelen met ons groepje, samen met enkele kinderen (onder andere Nana, met zwarte hoofddoek) naar de rivier. Onderweg komt een kudde zeboe-koeien drinken aan een plas.
Koen en ik grijpen natuurlijk naar ons schepnetje, we zien allerlei kleine beestjes, en nemen die mee in een pekel-oplossing. (Het blijken achteraf slechts – heel voorspelbare – waterwantsen te zijn….)
Pieter Brueghel is hier langs geweest: in Luilekkerland. Want zo is het allemaal begonnen: Souleymane kwam hier zo’n kleine 10 jaar geleden af en toe met zijn gezin op weekend aan de kant van de rivier. Zo leerde hij het dorp en de zoon van de chef kennen, van het een van het ander, Souleymane wou iets doen voor het dorp en vroeg aan de ‘chef de village’ wat hij kon geven. Het antwoord van de oude, wijze hoofd: “Een school voor onze kinderen.”
En Nadie en Aminata doen mee!
En ook Nana en de andere kinderen:
Iets verderop wassen twee jongetjes een ram in de rivier:
Een veel beter beeld van het gebeuren biedt het volgende filmpje:
Heel mooi en paradijselijk. Maar niemand beseft het gevaar dat in het water schuilt. Zoals we overmorgen zullen zien, ligt bilharziose op de loer (zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Schistosomiasis). NIET in water gaan in de tropen, is de boodschap!
Terwijl enkele Peulh herders een grote kudde koeien naar de rivier drijven.
Ook hier geeft het filmpje dat op dit moment gedraaid werd een betere indruk:
Terug in het dorp valt Koen voor deze super ouderwetse fiets: het is duidelijk verliefdheid op het eerste gezicht!
Even langs de vroegere ‘leider van het oudercomité’ (tja, zo zouden wij het noemen): ongeletterd, kent geen Frans, maar was altijd op school aanwezig en bood steeds zijn diensten aan. Als er iets overlegd diende te worden, was hij de aanspreekpartner. Hij lag nu op een mat, zag er niet goed uit, is duidelijk ziek – maar we weten niet wat. Vreselijk om te zien hoe snel mensen hier aftakelen wanneer ze eenmaal ernstig ziek worden….
Zo ook op de terugweg: vóór Segou stoppen we nog even in een dorp waar een tante van Nadie woont: haar man is zwaar ziek. Ik praat even met hem, maar het gaat al héél snel mijn Bamanan-kennis te boven. En ik denk dat hij ook blind was.
Een typische waterput in het dorp – natuurlijk is hygiëne hier ver te zoeken.
Een kleine breuk met de traditie: Souleymane is op tijd! Dus klokslag 8 u vertrekken we: Nadie (de vrouw van Souleymane) rijdt. De weg tussen Fintiguila en Touena blijkt onberijdbaar voor jeeps, dus doen we een grote omweg: eerst een stuk op de weg naar Bamako, dan linksaf een ‘piste’ naar het dorp, zo’n 40 km verder. De weg is afwisselend matig tot slecht. En afgezien van de baobab bomen een tikkeltje eentonig: overal dorre struiken: het heeft sinds september niet meer geregend. En de dorpjes onderweg zijn ook allemaal ongeveer hetzelfde, tenminste voor de doorreizende passagier.
De reden waarom we deze reis ondernemen? Het dorp vraagt Souleymane al jaren of we niet ook een project bij hen kunnen beginnen zoals in Fintiguila. We weten op dit moment nog absoluut niet of dit niet de draagkracht van onze organisatie en die van Souleymane te boven gaat. Maar gezien de ontwikkelingen in Fintiguila in een stroomversnelling lijken te komen, is het misschien denkbaar dat we onze aandacht geleidelijk op dit nieuwe dorp gaan richten. Daarvoor is vandaag een eerste kennismaking met de bewoners gepland.
Aankomst in het ons nog onbekende dorp Touena (ca. 1.200 inwoners, dus veel groter dan Fintiguila), 350 kinderen met 2 leerkrachten….
schaduwplekje zoeken voor de auto, dan worden we verwelkomd door een groepje oudere mannen, die ons na enige tijd begeleiden naar de plaats waar de bijeenkomst plaats heeft. Het ziet er allemaal heel serieus en ook een beetje plechtig uit. De raad van oudere mannen zit links, de vrouwen allemaal rechts in de schaduw van een huis. (Zo’n systematische scheiding hebben we in Fintiguila nooit gezien.) Natuurlijk de nodige statiefoto’s met de dorpshoofden – dat zijn er hier twee! Want in het dorp wonen meer dan 2 ethnische groepen, waarvan de 2 belangrijkste de Bambara (traditioneel de landbouwers), links op de foto, en de Bozo (traditioneel vissers), hier rechts op de foto.
En natuurlijk moeten de bezoekers uit België ook worden vereeuwigd:
Wij (Souleymane, Nadie, Aminata, Koen, Willie) in het midden. Souleymane opent met verwelkoming en stelt ons voor. De sfeer is ernstig. Eigenlijk is het een zitting van de ‘gemeenteraad’ die hier plaats heeft.
Centraal in de beraadslaging staat het probleem van de tuinen. Daarvoor wordt de vrouwenraad erbij geroepen.
Die tuinen liggen zo’n 100 meter van waar nu de rivier stroomt, maar in het regenseizoen treedt die buiten haar huidige oevers, waardoor de tuinen onder water lopen en de hele aanleg (en natuurlijk de oogst) verloren is. Bovendien gebeurt het dat de rivier naar het einde van het droog seizoen zo inkrimpt dat men behoorlijk ver moet gaan om water te halen. Voorgesteld wordt om de tuinen te verplaatsen naar een hoger gelegen terrein (dat beschikbaar is) en ook nooit onder loopt, maar tegelijk niet te ver van de rivier ligt. De volgende foto (natuurlijk percelen met alleen maar uien!) laat goed zien hoe breed de vlakte is tot aan het dorp: die loopt dus in het regenseizoen helemaal onder, zodat alle werk in de tuinen vergeefs is.
Het gaat hier om meer dan 300 gezinnen, dus nodig is een terrein van circa 5 hectare. Dat moet omheind worden met een stevige afrastering: anders worden alle plantjes en groenten lekker opgegeten door de rondlopende kippen, schapen, geiten, en koeien. De huidige omheining van takkenbossen voldoet niet: schapen springen over de lagere delen en ze houdt de koeien al helemaal niet tegen. Maar een degelijke omheining kost geld. De vrouwen zouden alvast geld daarvoor sparen: 2.500 CFA elk. (Iets minder dan 4 Euro – dat lijkt niet veel, maar is hier een behoorlijke som.) Eén van de vrouwen klaagt dat het niet gemakkelijk is om zo’n bedrag bijeen te schrapen. Souleymane kapt haar nogal ongeduldig af. Het is kiezen of delen, laat hij verstaan: ofwel werken we allemaal samen en krijgen we een beter leven, ofwel blijven we klagen en komen we niet vooruit. (Tenminste, dat is wat me later door Aminata verteld wordt, want alle gesprekken verlopen in het Bamanan. En ook wat wij zelf publiek te zeggen hebben, wordt meteen vertaald – iedereen lijkt Bamanan te spreken, ook de Bozo, hoewel die toch een eigen taal hebben.)
Daarop mengt één van de mannen zich in het gesprek. Hij uit zijn waardering voor het werk van hun vrouwen. Hij spreekt in het meervoud, dat hun vrouwen keihard werken en ook bij tegenslagen niet opgeven. En krijgt daarbij veel bijval van de andere mannen. Er wordt nogal door elkaar gepraat, maar uiteindelijk komen de mannen met het voorstel om voor elke 2.500 CFA die de vrouwen sparen, er zelf elk nog 1.000 bij te doen. Dus samen 3.500 CFA (5,25 Euro) per gezin. (Mannen met meerdere vrouwen, moeten die dan méér betalen??…)
De stemming is vrolijk en valt ook te bekijken op het volgende filmpje dat op Youtube is gezet:
Eerst stelt Aminata zichzelf voor: ze hoopt dat vrouwen en mannen goed samenwerken in het dorp, zodat ze samen de situatie in het dorp kunnen verbeteren. Dan stelt Souleymane Nadie, zijn vrouw, voor. Er wordt gevraagd naar haar familienaam, Diarra, en dat geeft aanleiding tot enig gelach – waarom weet ik niet. (Diarra is een vaak voorkomende Bambara naam.) Nadie mengt zich in het gesprek: nog méér gelach. Aan het einde komen ook onze namen aan bod: Demba, Aminata’s familienaam – geen Bambara, maar een Peulh naam. Verder (niet meer in het filmpje) Koen, die door Souleymane tot “Coul” is gedoopt (vanwege zijn eigen familienaam, Coulibaly) en Van Peer, maar ik verbeter hem natuurlijk meteen, want in Mali heet ik Diabate! Luid gelach!
Ons wordt om onze zienswijze op het dorp gevraagd. We willen helpen in de mate van het mogelijke, natuurlijk, maar er zou eerst een schatting moeten worden gemaakt van de kosten van de omheining en de tijdsplanning van de spaar-actie. Souleymane biedt ook één van zijn pompen aan, zodat de bevloeiing van de tuinen (die nu verder van de rivier liggen) verzekerd is.
Ik breng nog de medische situatie ter sprake. Er is geen verzorging, geen arts of verpleegkundige in de buurt, ook geen dispensarium in een naburig dorp. De enige mogelijkheid is het ziekenhuis in Segou, maar dat is zo’n 60 km ver, en er zijn geen autobezitters in het dorp. Later op de middag wordt het gebrek aan medische voorziening acuut duidelijk. Een meisje van een jaar of 8, bij wie ik al grote witte vlekken op haar schouder had gezien – waarschijnlijk brandwonden, blijkt er heel erg aan toe te zijn: wanneer ze haar t-shirtje uit trekt blijkt de huid van haar rechter bovenarm helemaal aan haar lichaam ‘gesmolten’ te zijn, waardoor ze haar arm nauwelijks kan bewegen. Het is een schrijnend gezicht, en kan waarschijnlijk relatief makkelijk operatief worden verholpen, maar dat moet dan wel in een ziekenhuis, want in een steriele omgeving gebeuren. Of men in het dorp voldoende geld bijeen kan brengen voor zo’n operatie is eerder twijfelachtig.
De medische verzorging in het dorp is dus een uiterst kwetsbaar levensaspect.
Verder kwam natuurlijk de situatie van de school ter sprake. Er is één klein gebouwtje met twee klasjes,
goed voor elk zo’n 25 kinderen, telkens voorzien van schoolbanken met metalen onderstel (tegen de termieten) en een schoolbord.
Natuurlijk volstaat dat niet voor 350 kinderen. Bovendien zijn de leerkrachten vaak niet aanwezig. Niet helemaal onbegrijpelijk. Eén leerkracht is door het ministerie gestuurd, en dat is meestal geen goed uitgangspunt (onvoldoende opleiding, slecht betaald, weinig gemotiveerd om in een dorp te werken). De andere leerkracht wordt door het dorp betaald, maar slechts een luttele 25.000 CFA (37 Euro) per maand! Dat is slechts de helft van wat een onderwijzer normaal gesproken in Mali verdient. Het spreekt dus vanzelf dat er werk moet worden gemaakt van een betere scholing. Maar dat betekent een behoorlijke investering: er moeten klaslokalen worden gebouwd – daaraan zouden de mannen van het dorp een grote bijdrage kunnen leveren. (Maar het schooltje ligt wel een heel eind buiten het dorp, misschien is het praktischer wanneer het dichterbij wordt gebouwd.) En natuurlijk moeten er meer leerkrachten komen – en vooral leerkrachten die gemotiveerd en betrouwbaar zijn. Er zal dus nog wat voorbereidingswerk moeten worden geleverd.
Na de vergadering loopt iedereen een beetje door elkaar.
Maar er moeten natuurlijk ook groepsfoto’s worden gemaakt:
Hier onder de neem-boom:
Maar de oude mannen houden het onder elkaar:
Het is tijd om de situatie in het dorp verder te verkennen. Dus een groep vergezelt ons op een uitstap naar de Bani rivier:
En zoals altijd word je de hele tijd omringd door aanhankelijke kinderen, zoals ook hier onze Aminata (links de rivier, zover het oog reikt):
De tocht wordt menens:
En aan handen is er geen gebrek (wel van ónze kant!):
Op bovenstaande foto en ook hieronder is goed te zien hoe het dorp op een lichte heuvel ligt, zodat het zelf in het regenseizoen niet overstroomd wordt door de Bani:
Koen heeft de kinderen meteen op zijn hand. En begint met Franse les! “Oui!” roept hij en de kinderen na hem – en nóg luider wanneer hij afwisselt “Awo!” (“ja” in Bamanan) en “Oui!” Zo makkelijk kan Franse les zijn …
We verlaten de rivier en gaan naar een hoger gelegen gebied van het dorp. We zijn een heuse party van bedevaartgangers. Helemaal op de achtergrond zie je het schooltje (dus wel écht ver van het dorp verwijderd), en links, dichterbij een ander gebouwtje (in cement).
Wat voor gebouwtje is dit, vragen we. Het is zo’n 5 jaar geleden neergezet door een Amerikaanse NGO, van wie men nooit iets gehoord of gezien heeft. Kan dit gebouwtje niet worden gebruikt als schooltje? Nee, want het is niet van ons! Contact opnemen met de NGO in kwestie? Hopeloos, zegt Souleymane.
Steeds zien we het weer opnieuw: westerse NGO’s komen hier allerlei dingen doen, maar zonder eigenlijk overleg met de mensen ter plekke. Iets in deze aard (ECHT gebeurd!):
– “We komen hier een waterput boren, zodat jullie drinkwater hebben.”
– “Maar we hebben 3 maand geleden al een waterput van een andere NGO gekregen.”
– ” Ja, kan zijn, maar deze put staat begroot in ons budget.”
En dan komt hij er dus!…
Onderweg voert onze tocht ons ook even naar het schooltje. Het bord wordt kennelijk af en toe gebruikt. Er wordt hier ook Bamanan gebruikt, maar geschreven in het Europees alfabet, niet in het (overbodige en lastige) N’Go, zoals in Fintiguila (zie verder meer hierover).
De driehoek doet vermoeden dat het niveau voldoende hoog is – dit is het vijfde leerjaar. Maar waarschijnlijk dus voor heel kleine aantallen leerlingen.
Onze weg terug naar het dorp wordt een soort optocht, een bonte stoet:
De stoet voert ons langs voorraadschuren.
Hoe goed ze gevuld zijn, weten we niet. Over de oogst (goed of slecht) werd niet gesproken.
En langs de moskee, die er uiterst belabberd uit ziet.
We hebben Ibrahim (in Segou) aangesproken om met het dorp te overleggen over het onderhoud van hun moskee – per slot van rekening is het een openbaar gebouw, waar het hele dorp mee verantwoordelijk voor is.
En vormt het een deel van hun identiteit…
De ezels daarentegen zien er heel gezond en verzorgd uit:
Er blijkt ook een molen in het dorp te werken – aangedreven door een generator:
Hier in gebruik om de noten van de Carité-boom te malen:
De middag loopt ten einde, en iedereen verzamelt zich aan de rand van het dorp onder een grote boom.
En er wordt druk gepalaverd. Wat te horen (en zien) is in het volgende filmpje op Youtube. Het is ook wel grappig:
De oudere man, die al de hele dag een beetje als een soort woordvoerder-communicatie-facilitator optreedt, zegt iets in het Bamanan tegen Koen – wat die natuurlijk niet verstaat, maar waarop hij laconiek antwoordt: “Probablement.” Als Aminata vertaalt, blijkt hij gezegd te hebben dat hij meegaat met Koen naar België!
Vrijdag 30 december 2016
05.00 op, om 06.00 u staan Koen en ik aan de bushalte. Geen foto’s hiervan, want het is nog stikkedonker! Aminata komt iets later, en we vertrekken om 7.00 u.
Vooraan in de bus staat een vrouw reclame te maken voor allerlei gezondheidsproducten. Ze komt langs en we krijgen een soort tijgerbalsem om uit te smeren over onze huid. Riekt lekker. Maar ze schreeuwt er luid bij: NIET opeten! NIET in de ogen wrijven!
De reis verloopt voorspoedig en tegen de middag zijn we in Ségou! (Wat een verschil met vroeger, toen je tot 8 uur mocht rekenen. Maar de weg is niet veiliger geworden, integendeel: er wordt te hard gereden….)
Meteen naar hotel “Vue de l’Esplanade”, luxueus zoals we nog nooit hebben beleefd in Mali. De Turkse Torteltjes heten ons welkom!
Meteen ook het restaurant “La Paillotte” aan de overkant van de straat verkend. Met deze zachte temperaturen, kijkend over de majestatische Niger, is dit een paradijselijk oord. Er staat ook een frisse bries, maar gelukkig geen Harmattan.
Er wordt eerst geluncht, daarna bezoekje aan Monique, vervolgens aan het N’Domo atelier.
Er zijn wat problemen met de stoffen die we bij hen besteld hadden, wat Aminata en Koen de gelegenheid geeft om uitvoerig de winkelvoorraad te ‘inspecteren’.
Terwijl ik de zaak met Boubacar Doumbia bespreek, worden er meerdere stoffen gekocht, ikzelf ook enkele sjaals, waarvan één bestemd voor Alexa.
Afspraak met Doumbia: volgende maandag avond zullen vier doeken klaar zijn.
Tenslotte zakken we te voet af, langs de Niger, naar Souleymane,
die Koen vergast op de eerste les Afrikaanse ideologie….
In het nieuwe “Atelier Soroble” wordt duchtig gewerkt, ook aan een nieuw dak (rechts op de foto),
omdat de productie van raffia-vloerbekleding voor een Duits bedrijf opgevoerd moet worden. Van het vroegere terras (met cafetaria) blijft niets over behalve het uitzicht op de stroom. En ja, ook de vroegere ‘pinasse’ van Souleymane, die nu gebruikt wordt om zand uit de rivier mee te vervoeren…
De laatste afspraken voor morgen worden gemaakt. We doen boodschappen voor morgen onderweg in een nieuw supermarktje, vlak naast het restaurant Soleil de Minuit – dat eigenlijk nauwelijks te doen heeft. Van het muziekgroepje Benkadi geen spoor. Volgens de ober spelen ze er nog wel eens “af en toe”. Volgens Monique hebben ze een andere plek gevonden om hun muziek ten gehore te brengen.
Enkele rustige dagen om te acclimatiseren. Er even bij vermelden dat er nog twee mede-reizigers zijn: Aminata Demba, een jonge actrice van Malinese afkomst, die op dit moment al in Bamako is en haar familie daar bezoekt. Over haar theater carrière kun je meer vinden op:
Aminata is ook verbonden aan onze v.z.w. Daarnaast reist ook Koen mee: hij is bezig aan een reis van enkele maanden door Afrika, en gezien zijn brede interesse en zijn belangstelling voor ons project en de Derde Wereld problematiek, reist hij mee.
Koen is gisteren aangekomen en al goed geïnstalleerd. De Sleeping Camel blijft een oase van rust in deze jachtige hoofdstad. De twee konijntjes van weleer zijn nu met z’n drieën!…
En we hebben reuze mazzel met het weer: de temperaturen komen nauwelijks boven de 30 graden. En de zaak draait vrij goed, mede dank zij de vele buitenlandse expats die hier voor de internationale organisaties werken. En vannacht heb ik weer een muskietennet over mijn bed:
Een aantal van hen ontmoeten en spreken we. (Geen namen, uit voorzorg.) De algemene conclusie: het noorden van Mali is eigenlijk ‘verloren’, althans voor de voor ons liggende tijd. Het is amper voorstelbaar dat je veilig kunt reizen ten noorden van Mopti. Wat het zuidelijk deel van het land betreft, dat is zeker volstrekt veilig. (Voor zover je ergens veilig kunt zijn – in ieder geval niet minder veilig dan in Brussel of Parijs.) Maar de internationale gemeenschap doet heel veel inspanningen om Mali weer op de been te krijgen. Wat er gaat gebeuren als hun mandaat afloopt, is op dit moment niet te voorspellen, maar onze gesprekspartners waren daar niet bijzonder optimistisch over. Maar goed, dat duurt nog meerdere jaren, intussen komt het land geleidelijk uit de economische crisis.
Tijdens de rit van de luchthaven had ik de indruk dat er minder pollutie was dan vorige jaren. Maar toen ik met Djibi naar het bus station reed om de tickets voor vrijdag te kopen, werd al gauw duidelijk dat het verschil met vroeger zeker niet erg groot was….
Natuurlijk bracht ik ook een bezoek aan Sounkoura, wier echtgenoot onlangs overleden is. (We hadden eerder al in ons campement bezoek gekregen van dochter Fatoumata, met wie het goed gaat.) Ook Koen en Aminata werden uitgenodigd, maar Aminata kon niet. Mariam had voor ons gekookt,
zij wil nog steeds naar België komen om te studeren, nu voor dramaturgie – misschien kan Aminata uitkijken naar mogelijkheden, als die er zijn, tenminste! De ontvangst door moeder Sounkoura was uiterst hartelijk. Zij leek mij ook in betere gezondheid dan enkele jaren geleden.
Tussendoor zijn Koen en ik op jacht geweest langs de oevers van de Niger. Naar … roeipootkreeftjes. Dat vraagt even een woordje uitleg. Twee bevriende biologen van de Universiteit Gent, Lynda Beladjal en Johan Mertens, vestigen de aandacht op het bestaan van deze zoetwater diertjes in extreme leef-omstandigheden zoals de Sahel. De cysten (‘duureieren’) die de diertjes voor hun voortplanting produceren, kunnen lange perioden van droogte overleven, en komen bij regenval meteen tot leven on plassen. Deze eitjes zijn in het westen hun gewicht in goud waard, omdat ze kunnen worden gebruikt in commerciële toepassingen als voer voor de viskweek.
Tegelijk filteren roeipootkreeftjes vervuild water van bacteriën en plankton, waardoor ze (alweer) commercieel interessant zijn voor de omzetting van bioconversie: van afvalprodukten naar biomassa. Wie in de wetenschappelijke achtergrond geïnteresseerd is, vindt hierbij een publicatie van beide onderzoekers.
We proberen na te gaan of in Mali dergelijke diertjes te vinden zijn. Een rendabele cultuur ervan zou aanzienlijke export kunnen produceren, en – belangrijk – van eigen bodem, zonder dat er iets voor moet worden ingevoerd vanuit de westerse wereld.
Koen en ik dus langs de slijkerige oevers met ons schepnetje. We zoeken in plassen, want in de rivier zelf komen de beestjes niet voor. Oh nee, want de vissen eten ze immers op! We vinden veel plassen (ik zie ook weer de prachtige Chileense kievit aan de oevers), heel smerig water (goed dus!), maar we vinden geen kreeftjes in ons netje. Een jongeman met een zwarte schoudertas probeert ons te helpen. Hij werkt als ‘vertaler’ – wat hij daar aan de oevers komt doen, is ons niet zo duidelijk, maar hij neemt ons mee naar twee mannen in de moestuinen iets verder op. Die beweren dat het niet het seizoen is voor de diertjes. Ze beweren die namelijk te kennen: Koen had de fotootjes mee op zijn smartphone. We zouden de vissers moeten vragen…. Zoals steeds, ook hier weer een mengeling van locale informatie vermengd met folklore: moeilijk om de twee uit elkaar te houden. Voorlopig dus geen succes met de kreeftjes.
Maandag, 26 december 2016
Tweede Kerstdag en op weg naar Afrika!… We zijn nog nooit zo vroeg klaar geweest met pakken. Een half uur voor vertrek zitten we zelfs te niksen – dat is nog NOOIT gebeurd!
Naast de gewone bagage draag ik ook een grote koker in karton mee: zo’n 1,5 meter lang. Daarin zit een uitvergrote kaart van de omgeving van Fintiguila, aan beide zijden geplastificeerd. Die dient om in de klas te worden opgehangen, zodat kinderen een besef krijgen van hun omgeving, en een beetje leren kaart lezen, een vaardigheid die in vrijwel heel Afrika ontbreekt.
Maar mag ik zo’n koker wel mee aan boord nemen? En waar moet ik hem opbergen? Dat blijkt achteraf helemaal geen probleem te zijn, want er is plaats genoeg in de bagageruimte. Maar opvallend is wel dat de communicatie hierover niet in het Nederlands kan. Aan boord van een toestel van Air Maroc, vertrekkend uit Brussel, in een land waar enkele honderdduizenden mensen van Marokkaanse origine wonen, spreekt niemand van het personeel de taal van dat land…
Ik zit naast een zwarte moeder met heel braaf dochtertje. Uit Sierra Leone, blijkt achteraf.
What do you speak in Sierra Leone?
English
No, I mean what local language?
Creole, broken English.
Creole is not broken. It’s your language
OK.
Aangename verrassing: de luchthaven van Casablanca is helemaal vernieuwd. Je kunt er nu gemoedelijk zitten, en het is er niet koud. Naast een rijzige Argentijnse, op weg naar vrienden in Ouagadougou.
Betekent “Buenos Aires” niet “zuivere lucht”?
Yes.
And is the air clean?
No!
Would you recommend visiting the town?
It is very violent!
Voor het eerst weer in een vliegtuig vol zwarten en een 5-tal blanken. En er is een nieuwe mannenmode in Mali: lange, sobere boubou met heel stijlvolle en gladgestreken tulbandje met achteraan een slipje dat tot in de nek valt. Héél mooi, en vroeger nooit gezien!
Bamako! Geen meting van lichaamstemperatuur: Ebola lijkt geweken. Ook geen UNO-militairen. Maar de gevaren die zij moeten bezweren, zijn zeker nog NIET geweken ! Ik mag meteen formulieren mee invullen voor mannen die niet kunnen schrijven. Opvallend: NOG veel minder verkeer op de luchthaven, en vrijwel uitsluitend Malinezen: misschien hooguit 5 blanken. Djibi, onze trouwe taxichauffeur, wacht me op, samen met zijn broer Moussa. Hoor van Djibi dat Koen gisteren is aangekomen. Om half drie zijn we aan de Sleeping Camel, die zeer slapend is. Ik krijg de bestelde kamer, echter zonder muskietennet!!… En eigenlijk ook geen proper laken, deken is hopelijk niet nodig. Morgen zal blijken dat de muskietennetten vandaag werden gewassen…. Binnen de 10 minuten ben ik als een bezetene aan het krabben vanwege de muggenbeten.
Souleymane heeft samen met het dorp het ‘atelier’ afgewerkt: dit moet dienen zowel als klaslokaal, alsook voor de praktijklessen, om het materiaal te bewaren, enz. Dit is een grote vooruitgang: zie de totale oppervlakte waarover de school nu kan beschikken. De twee foto’s hieronder zijn de linker- en rechterkant van het gebouw.
Maar het gebouw is op zich niet het belangrijkste. Veel belangrijker is dat de leerlingen van de zesde klas zich nu in groepjes opdelen voor de praktijklessen. Er zijn vier groepjes: 1 voor schrijnwerkerij, 1 voor electro-mechanica, 1 voor land- en tuinbouw, en 1 voor ‘snit en naad’. Hieronder de foto’s van de leerlingen per ‘specialisatie’.
De leerlingen schrijnwerkerij:
Van links naar rechts: Mamadou Djiré, Lassine Djiré, Karim Traoré, Drahamane Coulibaly, Adama Sinayogo.
De leerlingen electro-machanica (weer van links naar rechts): Drahamane Coulibaly, Amadou Sinayogo, Yaya B Djiré, Siaka Karabinta.
De ploeg voor de land- en tuinbouw: Mamadou Djinkiné Djiré, Yaya Z Djiré, Nani Karia Djiré, Bintou Diarra, Balikisa Djiré (ontbreekt op de foto):
En de groep die ‘snit en naad’ doet: Nene Djiré, Sitan Karabinta, Nafissou Traoré, Rokia Traoré, Safoura Diarra, Djenebou Djiré, Karia Djiré:
Hier zijn alle leerlingen van de 6de klas bezig om het planten van de aardappelen voor te bereiden. Alle leerlingen, zodat iedereen een basiskennis opdoet in het poten van aardappelen. Die hebben minstens zoveel voedingswaarde als de traditionele gierst, maar zijn veel makkelijker te planten, te rooien en vooral veel sneller te bereiden – gierst moet altijd uren (door de vrouwen) worden fijn gestampt.
Herinner je je de twee mannen uit het dorp die in januari van dit jaar (2016) naar Benin zijn gereisd, om daar een inwijding te krijgen in ecologische landbouw? Hier is één van hen, Drissé Djiré, zijn kennis aan het doorgeven aan de leerlingen. Want hij is nu aangesteld als praktijk-leraar voor land- en tuinbouw.
Er wordt in ieder geval duchtig (en verantwoord) geplant en gewerkt – een geweldige vooruitgang voor het dorp, voor de vrouwen, en voor de kinderen. Hier zijn de vijf leerlingen die zich ‘specialiseren’ in land- en tuinbouw bezig de aardappelen te poten in de bedjes van 5 cm – de grond is hier heel zwaar, dus ook het werk!
Dank zij de onvermoeide werkzaamheden van Souleymane en de steun van veel vrienden en organisaties zijn de gebouwen voor het 5de en 6de leerjaar nu ook nagenoeg klaar voor gebruik. Het is inmiddels oktober, het regenseizoen is zo goed als voorbij, en de weg naar Fintiguila is opnieuw berijdbaar. De eerste vier leerjaren zijn alweer op school begonnen, 5de en 6de leerjaar wachten nog even op de cementering van muren en vloer, plus het aanbrengen van bordverf op de muren: de oude borden zijn voor een aanzienlijk deel aangetast: de termieten eten ze gewoon op! (Een probleempje waar wij in het westen geen last van hebben …. en er dus meestal ook niet aan denken.) Hier enkele foto’s van het nog onafgewerkte atelier, dat helemaal heropgebouwd is na de tornado van deze lente.
En hier nog enkele foto’s van de eerste klassen, het oudste uit 2011, helemaal in leem opgetrokken – en die stand hebben gehouden in de storm van enkele maanden geleden: de recentere gebouwen (uit 2014) hadden (hebben) een dak van golfplaten, die gewoon zijn gaan vliegen.
Daouda in de N’Go klas, daarachter Oumou in de les wiskunde :
Wanneer de voorzieningen in de 5de en 6de klas klaar zijn, wordt het schooljaar (met de nieuwe gebouwen) plechtig geopend met een concert: de group Benkadi uit Ségou geeft een optreden in het dorp, met hoofdzakelijk hedendaagse Malinese muziek (met prachtige teksten, die wij helaas niet verstaan) op traditionele instrumenten: kora, ngoni en kalebas-percussie, instrumenten die de kinderen in het dorp nog nooit hebben gezien of gehoord! Hier een foto van twee van de muzikanten:
Zij zijn een klein groepje (hun naam betekent in het Bamanan zo iets als “gezellig samen” of “samenkomst die goed is”.) die gewoonlijk ’s avonds spelen in het restaurant “Soleil du Minuit”, vroeger vol gepakt met toeristen, die er dank zij de negatieve reisadviezen van de meeste westerse regeringen niet meer komen. De jongens hebben het daardoor heel moeilijk, want ze leefden eigenlijk van hun muziek, en alleen groepen toeristen hebben voldoende geld om hen daarvoor te betalen. (De Malinezen zelf zijn al blij wanneer ze te eten hebben….) Mali-ka-di betaalt de reis- en verblijfkosten van de groep naar het dorp plus en een honorarium voor deze voortreffelijke jonge muzikanten, om de plaatselijke cultuur en tradities in ere te houden.
Mocht je deze jongens, die echt HEEL mooie muziek maken, willen steunen, je kunt hun muziek ook downloaden van het internet (kost 15 Euro voor een Cd’tje – vermoedelijk een MP3 file). Je vindt ze op:
Er is op het internet ook een filmpje van hun optreden in het restaurant “Soleil de Minuit” in Ségou. De belichting is niet ideaal, want het is een echt amateur filmpje (hoop dat we de auteur geen onrecht aandoen), maar het geeft wel een heel goed sfeerbeeld van hoe het er op zo’n avond aan toe gaat. Geniet!
En ja, ook de vroegere ‘pinasse’ van Souleymane, die nu gebruikt wordt om zand uit de rivier mee te vervoeren…
