The terrorist attacks

De feiten zijn iedereen ondertussen wel bekend:

(1)  Op donderdag 24 november werden ‘s nachts twee Franse werknemers van een Franse firma in Hombori (een klein stadje in het noordoosten, zo’n 700 km van Segou) door onbekenden, waarschijnlijk AQMI, uit hun hotel ontvoerd.

(2)  vrijdag 25 november werden bij klaarlichte dag drie Europese toeristen in Timbuktu (eveneens zo’n 700 km hier vandaan en één van Mali’s belangrijkste toeristische trekpleisters) uit een restaurant ontvoerd; daarbij werd een vierde man, die zich verzette, koelbloedig neergeschoten. Van de daders is op dit moment geen spoor.

Daarbij de volgende opmerkingen onzerzijds: (1) was volstrekt voorspelbaar: AQMI dreigt al jaren met aanslagen tegen Franse bedrijven. De ontvoering was kennelijk goed voorbereid, conform de acties van Al Quaida in het algemeen. Wel nieuw was dat dit op Malinese bodem gebeurde (en niet, zoals voordien, in de omliggende landen, vooral Niger).

(2)is echter van een totaal nieuwe orde. Dat toeristen in Mali zelf ontvoerd worden, en dat men daarbij niet voor moord terugschrikt, is een volstrekt nieuw gegeven. Iets waarvoor de autoriteiten van vrijwel alle westerse landen al meer dan een jaar gewaarschuwd hebben, reden waarom ze alle reizen naar Mali afraadden.

Wij hebben ons altijd tegen dit advies geweerd, met de argumentatie

–       dat die waarschuwingen op geen enkele wijze strookten met wat je hier ter plekke kon waarnemen, namelijk een rustig en veilige omgeving;

–       dat de autoriteiten in hun argumentatie onjuiste feiten en verdraaiingen gebruikten, die herinnerden aan de befaamde CIA-vaststelling dat Irak over massavernietingingswapens beschikte – de autoriteiten gaven ook nooit aan waarop ze hun waarschuwingen baseerden;

–       dat dit advies dodelijk was voor de toeristische branche in Mali, waardoor op grote schaal werkgelegendheid verdween en daarmee armoede werd geschapen, de allerbeste voedingsbodem voor radicaliseringen allerhande, inclusief de ideologie van AQMI, dat het westen niet te vertrouwen is – westerse landen hebben in de tussentijd ook NIETS ondernomen om het aldus ontstane leed te milderen of het vertrouwen van de Malinezen in het Westen terug te winnen.

Waarschijnlijk wrijven de autoriteiten zich nu zelfgenoegzaam in de handen: zie je wel dat onze waarschuwingen terecht waren?… Ahem, wel, euh, nee!

Om te beginnen is het helemaal niet zeker (zelfs misschien onwaarschijnlijk) dat (2) door AQMI werd gepleegd: men denkt in dit geval eerder aan enkele Touareg-heethoofden, die graag een rijkelijk centje willen bijverdienen met de ontvoering van blanken. De aanslag past namelijk helemaal niet in de strategie van AQMI, die nooit een bedreiging tegen toeristen hebben uitgesproken. In die zin was de officiële waarschuwing nooit echt geloofwaardig. Zoals een Malinese vriend het hier heel treffend uitdrukte:

“Ils ont raconté des histoires qui sont devenues la vérité.”

Zo ongewoon is dat in de politiek niet….

Dat een paar heethoofden een criminele actie ondernemen, is niet typisch voor Mali en kan morgen even goed in Kuregem, Borgerhout of Molenbeek gebeuren. Toegegeven: na de dood van Kaddafi (maar dat is slechts onlangs, terwijl de waarschuwing al van anderhalf jaar geleden dateert) is de situatie in Touareg gebied onzeker geworden. Immers, honderden Touareg soldaten in het leger van Kaddafi zijn naar huis teruggekomen, ook in Mali – en natuurlijk hebben ze hun wapens meegebracht. Dit zijn jonge mannen die gewend zijn behoorlijk wat geld te krijgen (van Kaddafi) en bovendien gewoon hun gang konden gaan in Libië, met het wapen in de hand. Deze nieuw ontstane situatie was iedereen ook hier bekend en zorgde voor grote ongerustheid. Maar dat is wat anders dan wat de overheden anderhalf jaar geleden verkondigden.

In ieder geval betekent de actie van (2) de doodsteek voor het toerisme in Mali, in ieder geval in het hele noordoosten van het land. Dat betekent heel concreet: honger voor families die tot nu toe van het toerisme leefden, en dat zijn er in directe zin enkele duizenden, indirect veel meer. Daarvoor is niet het westen verantwoordelijk, maar ongeletterdheid, dom islamitisch fanatisme (dat zeker NIET in overeenstemming is met wat in de Koran staat!) en pure egoïstische hebzucht. De Malinese president (ATT, zoal hij in de volksmond genoemd wordt) heeft krachtig uitgehaald naar het leger, dat het zijn taak niet naar behoren heeft uitgevoerd, ondanks het vele geld dat de overheid in het leger heeft geïnvesteerd. Dat kan kloppen, maar is in Mali niet zo vreemd: militairen beschouwen zich als ‘ambtenaren’ in dienst van de overheid (het ultieme ideaal van elke Malinees die een beetje kan lezen en schrijven: een baantje bij de overheid – net als in Frankrijk, trouwens) – en in Mali doet NIEMAND in overheidsdienst iets… Dus….

Wat betekent dit alles voor ons eigen werk hier? In principe niet veel: wij blijven gewoon hier en doen verder. Segou is vooralsnog volstrekt veilig, en in Fintiguila zal men wel geen blanken gaan zoeken…. Wij voelen ons ook helemaal niet bedreigd, al zullen deze gebeurtenissen en de armoede die in het verlengde daarvan ligt (samen natuurlijk met het totale gebrek aan onderwijs) voor een verdere islamitische radicalisering zorgen. Wat ons werk nog het sterkst negatief zal beïnvloeden is de persoonlijke situatie van onze vriend en mede-stander Souleymane: zijn hele bestaan (gebaseerd op verkoop van bogolan stoffen aan toeristen) stort in elkaar. Hij moet iets nieuws gaan opbouwen, en dat zal heel veel energie van hem vragen, energie die hij niet in het project kan steken. (En ook zijn financiële middelen zullen verregaand inkrimpen, dus wij zullen voor meer moeten opkomen – gelukkig zijn er de eerste tekenen van steun in Vlaanderen!) Maar verder doen we gewoon verder: we vertrekken zo dadelijk weer voor drie dagen naar Fintiguila, om de werking van de school (en de oprichting van een kleuterschool) te verzekeren. Daaraan hebben de aanslagen niets veranderd.The facts may meanwhile be quite well known to everybody:

1. In the night of Thursday 24 November two French employees of a French firm in Hombori (a little town in the North-East, some 700 km from Segou) were kidnapped from their hotel room, most probably by members of AQMI, the branch of Al-Quaida in North Africa.
2. On Friday 25 November three European tourists were abduchted in Timbuktu (also some 700 km from here, and one of Mali’s major tourist attractions) from a restaurant in broad daylight; during the action a fourth man, who resisted being abducted was cold-bloodedly murdered on the spot. There is no trace of any suspects of either attacks.

Some remarks to these sad events: (1) was perfectly predictable. AQMI has threatened action against French firms in Mali for years now. The abduction seemed to have been well planned and executed according to the typical Al Quaida actions. New, however, was the fact that this took place on Malian soil (and not, as with previous attacks in neighbouring countries, especially Niger).

(2), however, is of quite a different order. That tourists are abducted in Mali and that the criminals do not hesitate to kill is a completely new given for Mali, something for which the authorities in most Western countries have warned for more than a year now, which is why they advised against traveling to Mali.

We have always resisted this advice, with the following arguments:

• that those warning were in no way in accordance with the observation of all people living here, namely that Mali is a quiet and safe country;
• that the authorities used distortion of facts and even quite obviously erroneous information, reminding one of the famous CIA claim that Iraq certainly disposed of weapons of mass destruction – none of the authorities ever made clear on what the negative travel advice was based;
• that such advice was fatal for the budding tourist branch in Mali, causing large scale unemployment and thus creating bitter poverty, the very best breeding ground for all sorts of radicalization, including the AQMI ideology that the West cannot be trusted, which was indeed confirmed by the facts: none of the Western powers has undertaken any measures to linder the real misery of people that resulted from their advice. Nor have they attempted to win back Malians confidence in the West. The country was simply ‘given up’. Surprised that AQMI is successful in its recruitment?

I guess that the authorities are now pleasantly rubbing their hands: you see that our warnings were justified!!?? Well, eh, … no!

First of all it is not certain at all (in all likelihood even improbably) that (2) has been carried out by AQMI: it seems more likely that some Touareg-hotheads (maybe former soldiers in the army of Qaddafi who have recently returned home to Mali), who liked to have some pocket money, are behind it. Abducting white tourists is easy in the desert and pays well. And you can earn it without having to work… The attack does not fit the usual Al-Quaida pattern, and they have never uttered threats against tourists in Mali. In that sense the official travel advice was never creditable. As one of our Malian friends here put it eloquently:

“Ils ont raconté des histoires qui sont devenues la vérité.” (They have been telling lies which now have become the truth._

That is not particularly unusual in politics….

That a couple of hothead undertake criminal actions, is not something typical for Mali and may happen tomorrow in any part of the world, including the West. Admittedly the situation in the Northeast of Mali has become uncertain after the return of hundreds of Touareg soldiers (with their weapons, of course!) after the death of Qaddafi (but that is only since a few weeks, while Western officials have sent out their warning years ago). These are young men, used to getting well paid by the colonel, and what is more: used to get whatever they want at the point blank of their Kalashnikovs. Everyone here knew about this new situation and this caused quite some anxiety over the past weeks. But that is something quite different from the authorities’ warnings a year and a half ago, something they were unable to predict themselves.

In any case (2) means deathblow for tourism in Mali, in any case in the whole North-East of the country, but even here in Segou, a week after the attacks one feels the chill of death: no more visitors, so no more potential clients. That means in very concrete terms: hunger for families that lived of touristic services. Directly that must be a couple of thousand, indirectly many more. This is not the West’s doing, but illiteracy, stupid islamitic fanatism (which certainly is NOT what the Qur’an ordains!) and pure egoistic greed. The Malian president (ATT, as he is commonly called) forcefully struck out toward the military: that it did not carry out its task of protecting visitors to the country, in spite of the large sums of money spent on the military by the government. Maybe that is correct, but hardly exceptional in Mali: those in the military consider themselves as ‘ambtenaren’ (the ultimate ideal of each Malian who knows a little bit of reading and writing: a job with the government – just as in France, by the way) – and in Mali NO ONE does ANYTHING in public service … So surprise is not in place, really….

What do these new developments mean for own work here? In actual fact, not much: we just go on with what we do. Segou is yet perfectly safe and certainly one will not look for white tourists in Fintiguila…. We do not feel threatened at all, though these events will cause further poverty and (together with the total lack of quality schooling) a further Islamic radicalization. What will influence our work most negatively is the effect on the personal life of our friend and ally Souleymane: his whole existence and that of his family (based on selling high quality handicraft bogolan tissues to tourist) collapses. He has to start something new all over again, inevitably demanding a lot of time and energy, which he therefore cannot invest in the project. (And also his financial means will shrink considerably, so that we will have to stand up for more – fortunately there are some first signs of support in Flanders). But apart from that we simply go on with what we had in mind: we will leave for Fintiguila again in a couple of hours for some days, to guarantee the proper working of the school according to its principles (and the foundation of a kindergarten). These intentions have been changed in nothing whatsoever by these cowardly acts of terrorism.